Omzetting

Nog steeds geldig op
Laatst bijgewerkt op

22 april 2022

Hamer en wetboeken op houten tafel, collage met vlag van de Europese Unie — Image

Coördinatie van de omzetting van Europees recht naar Belgisch recht, met inbegrip van de Europese informele hulpmiddelen: EU-Pilot en het Belgische SOLVIT-centrum.

In het kort

Na de goedkeuring moet een richtlijn door elke EU-lidstaat in nationale wetgeving worden omgezet binnen het voorziene tijdsbestek. Wanneer een richtlijn niet tijdig of correct wordt omgezet of wanneer het EU-recht fout of onvolledig wordt toegepast, kan de Europese Commissie een inbreukprocedure tegen de nalatige Lidstaat starten, wat kan leiden tot een veroordeling door het Hof van Justitie van de Europese Unie. Indien het gaat om de laattijdige omzetting van een richtlijn of de niet-nakoming van een arrest, kan dit aanzienlijke financiële sancties met zich meebrengen! In België is elke overheid binnen haar bevoegdheidsdomein verantwoordelijk voor de omzetting van Europese richtlijnen en eventuele inbreukprocedures. De algemene opvolging en coördinatie van de omzettingswerkzaamheden en de inbreukprocedures van de verschillende overheden berust op politiek niveau bij de minister van Europese Zaken, en op administratief niveau bij de FOD Buitenlandse Zaken (DGE/E3).

Doelstellingen voor België

Het omzettingsproces van richtlijnen wordt in zijn geheel en voor alle lidstaten opgevolgd door de Europese Commissie, als "hoedster van de Europese verdragen". Elke vertraging in de omzetting van een richtlijn kan leiden tot een inbreukprocedure en de uitkomst hiervan kan een veroordeling tot zware financiële sancties door het Hof van Justitie van de Europese Unie zijn. In het kader van deze controle publiceert de Europese Commissie halfjaarlijks een zogenaamd Single Market Scoreboard, waarin de lidstaten met name op basis van hun omzettingsresultaten worden geklasseerd. Wat de tijdige omzetting van richtlijnen betreft, tolereert de Europese Commissie een maximumdeficit van 1% (tussen het aantal op Europees niveau aangenomen interne markt-richtlijnen en het aantal door de lidstaten omgezette interne markt-richtlijnen). Voor richtlijnen met een omzettingsvertraging van twee jaar of meer, hanteert ze de nultolerantienorm.

Nadat België in 2015 in de buurt kwam van een omzettingsdeficit van 3% (2,8%), hebben de aanhoudende inspanningen van alle actoren die rond omzetting werken, ervoor gezorgd dat ons land bij het scoreboard van december 2019 een score van 0,8% kon laten optekenen. België respecteerde hiermee niet alleen het maximumdeficit, maar het had daarnaast geen richtlijnen meer met een omzettingsvertraging van twee jaar of meer. De periode zonder regering met volheid van bevoegdheden en de aanhoudende COVID-19-crisis hebben er, door de verschuiving van de prioriteiten, voor gezorgd dat België opnieuw een slechter omzettingsdeficit heeft. Daarom dient België opnieuw alles op alles te zetten om een kleinere omzettingsachterstand te hebben.

Ook een foutieve omzetting of uitvoering van het EU-recht in het algemeen kan meerdere gevolgen hebben: indien de Europese Commissie van mening is dat het EU-recht foutief is omgezet of wordt uitgevoerd, zal ze de betrokken lidstaat informeel vragen om de wetgeving alsnog juist om te zetten of toe te passen. Dit kan via informele vragen, maar ook via het zogenaamde EU Pilot-systeem. EU Pilot is een informeel en vertrouwelijk online informatie-uitwisselingssysteem tussen de Europese Commissie en de 27 lidstaten. Het dient om, op basis van klachten en informatieverzoeken van burgers en ondernemers of op basis van rechtstreeks door de Europese Commissie ingestelde onderzoeken, de conformiteit inzake omzetting en uitvoering van het nationaal recht met het EU-recht na te gaan. Als een oplossing of consensus via het EU Pilot-systeem uitblijft, kan de Europese Commissie een inbreukprocedure starten. Het belang van de omzetting van richtlijnen op een tijdige en zo nauwkeurig mogelijke manier en het beperken van inbreukprocedures mag niet onderschat worden. Er staan niet enkel financiële sancties op het spel (in bepaalde gevallen), maar ook de rechtszekerheid van de burger komt in het gedrang bij een buitensporige omzettingsachterstand of andere tekortkomingen. De laatste jaren is het aantal inbreukprocedures relatief stabiel, ondanks de periode zonder regering met volheid van bevoegdheden en de COVID-19-crisis.

Burgers en bedrijven die te maken krijgen met een verkeerde toepassing van het EU-recht door een lidstaat, kunnen terecht bij SOLVIT. SOLVIT is een Europese bemiddelingsdienst die is opgericht door de Europese Commissie (DG GROW) en die op een informele manier klachten oplost van Europese burgers en bedrijven die worden geconfronteerd met grensoverschrijdende problemen die veroorzaakt worden door een verkeerde toepassing van Europees recht door een autoriteit in een andere lidstaat. Er is een SOLVIT-centrum in elke Europese lidstaat en in IJsland, Liechtenstein en Noorwegen. De diensten van SOLVIT zijn gratis voor de gebruiker. Voor meer informatie over SOLVIT kunt u terecht op de website van de Europese Commissie.

De DGE biedt een meerwaarde door onderhandelaar en omzetter al in een vroeg stadium met elkaar in contact te brengen. Het is ook zaak tijdens de coördinatievergaderingen binnen de DGE de haalbaarheid van de omzettingstermijn te bespreken en de verschillende omzettingsactoren te sensibiliseren.